Ngày 2.7, bác sĩ chuyên khoa 2 Phạm Thanh Việt, Phó giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, trong 18 tháng qua bệnh viện tiếp nhận 17 ca bệnh viêm não tự miễn hiếm gặp do kháng thể kháng NMDAR. Trong 17 ca thì 12 ca là nữ (1 ca là phụ nữ mang thai), 6 ca bệnh nhân có khối u quái buồng trứng. Trong 1 tháng gần đây, bệnh viện đang tiếp nhận và điều trị cho 4 trường hợp.
Hầu hết các ca bệnh được chuyển từ Bệnh viện Tâm thần (chưa có rối loạn tri giác). Đa số bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nặng (82% đã hôn mê, co giật) dẫn tới việc điều trị rất khó khăn phức tạp.
Cảnh báo bệnh viêm não phải điều trị đắt đỏ, có tỉ lệ tử vong cao
Tỷ lệ tử vong cao nếu không chẩn đoán đúng
Tiến sĩ – bác sĩ Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, Trưởng Đơn vị hồi sức chống độc, Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, viêm não tự miễn là tình trạng tổn thương nhu mô não do các tác nhân là tự kháng thể do cơ thể sản xuất. Căn bệnh này được phát hiện lần đầu tiên năm 2007 tại Nhật Bản, đến nay thống kê thế giới ghi nhận hơn 1.500 ca.
Tại Việt Nam đã có những báo cáo của Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM, từ 2015-2016 là 9 ca. Các ca bệnh này đều được chuyển từ Bệnh viện Tâm thần, được chẩn đoán viêm não, với tình trạng nhẹ, mới rối loạn tâm thần chứ chưa rối loạn tri giác, điều trị thuốc là chính.
“Con số này không mô tả được hết thực tế vì nhiều trường hợp không chẩn đoán ra, đòi hỏi cơ sở y tế đủ khả năng, kinh nghiệm chứ không phải dễ chẩn đoán. Tầm soát khối u buồng trứng trên bệnh nhân nữ có thể không phát hiện ra. Một số trường hợp theo dõi phát hiện phụ nữ viêm não tự miễn ban đầu không phát hiện u nhưng sau đó phát hiện u. Điều này khiến nhiều ca chữa khỏi nhưng sau đó tái phát do chưa chữa triệt để nguồn gốc”, bác sĩ Hùng phân tích.
Các bác sĩ thông tin về ca bệnh
Theo bác sĩ Hùng, bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, chủ yếu tác nhân là vi rút. Khi vi rút tấn công các tế bào thần kinh hoặc các khối u (thường là u quái buồng trứng chứa mô tế bào thần kinh) phóng thích kháng thể NMDA, kháng thể này tấn công hệ thần kinh trung ương và làm tổn thương não bộ ở nhiều mức độ khác nhau gây co giật. Nếu không kịp thời điều trị thì người bệnh có thể hôn mê, tử vong.
Tại Bệnh viện Chợ Rẫy, trong 17 ca viêm não tự miễn hiện đã chữa khỏi 9 ca, 4 ca đang điều trị. Tỷ lệ tử vong chiếm 22% (4 ca) ở mức ngang với thế giới (ở Mỹ 25%). Theo bác sĩ Hùng, kết quả điều trị thành công do bệnh nhân được áp dụng nhiều biện pháp điều trị kỹ thuật cao, phối hợp nhuần nhuyễn giữa nhiều chuyên khoa của Bệnh viện Phụ Sản Hùng Vương và Bệnh viện Chợ Rẫy.
6 nhóm triệu chứng hướng tới viêm não tự miễn
Bác sĩ Hùng cho biết, để chẩn đoán bệnh cần thỏa mãn 3 yếu tố, thứ nhất bệnh khởi phát trong vòng 3 tháng với các triệu chứng hay quên, thay đổi tinh thần hay rối loạn tâm thần. Thứ hai, có ít nhất một trong các triệu chứng như xuất hiện dấu hiệu thần kinh định vị, co giật không rõ nguyên nhân; chỉ số BC/DNT tăng và kết quả MRI phù hợp.
“6 nhóm triệu chứng hướng tới viêm não tự miễn gồm hành vi bất thường hay rối loạn nhận thức; rối loạn chức năng ngôn ngữ; co giật; rối loạn vận đông; rối loạn chức năng tri giác (lơ mơ, lú lẫn, hôn mê); rối loạn chức năng thực vật”, bác sĩ Hùng thông tin.
Bên cạnh chụp MRI, CT ổ bụng thì có sự hỗ trợ của Bệnh viện Phụ sản Hùng Vương để siêu âm cho bệnh nhân ngay tại giường bệnh. Với các bệnh nhân nữ chưa có gia đình, siêu âm qua đường âm đạo khó khăn, bắt buộc siêu âm qua trực tràng để bảo vệ bệnh nhân.
Bác sĩ thăm khám cho một bệnh nhân nữ viêm não tự miễn
Bác sĩ chuyên khoa 2 Huỳnh Thị Thúy Mai, Trưởng khoa Hậu sản Bệnh viện Phụ sản Hùng Vương cho biết, trong quá trình thăm khám tầm soát phát hiện tỷ lệ nữ giới có khối u buồng trứng nói chung và u quái buồng trứng nói riêng khá cao. Trong năm 2023, trong khoảng 600 ca phẫu thuật cắt bỏ khối u buồng trứng thì có 98% là lành tính. Do đó trước giờ, người bệnh thường quan tâm là khối u có lành tính hay ác tính.
“Theo phác đồ hiện nay với khối u quái buồng trứng từ 5 cm mới có chỉ định phẫu thuật, các khối u nhỏ hơn 5 cm sẽ tiếp tục theo dõi. Tuy nhiên qua các trường hợp bệnh gần đây cho thấy viêm não tự miễn hiếm gặp do kháng thể kháng NMDAR liên quan u quái buồng trứng có thể xảy ra với bệnh nhân có khối u nhỏ. Do đó trong thời gian tới cần có các nghiên cứu chuyên sâu để có chỉ định tầm soát kháng thể NMDA phù hợp cho bệnh nhân u quái buồng trứng”, bác sĩ Thúy Mai chia sẻ.
“Người dân cần chú ý phát hiện sớm căn bệnh này khi người thân có tình trạng thay đổi thói quen, tinh thần, giảm trí nhớ mà không rõ lý do hay có vận động bất thường không chủ ý, lên cơn co giật không rõ lý do”, bác sĩ khuyến cáo.
